اهداف و تأثیرات جنگ نفتی آمریکا علیه ونزوئلا

روز سه‌شنبه وزارت خزانه‌داری آمریکا شرکت «روس‌نفت تریدینگ» از زیرمجموعه‌های شرکت «روس نفت» را به بهانه نقض تحریم‌های کاخ سفید علیه ونزوئلا به فهرست تحریم‌های دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (اوفک) افزود. این اقدام آمریکا با هدف به صفررساندن درآمد نفتی ونزوئلا و اختلال در تبادلات مالی و انرژی مسکو و کاراکاس انجام میشود.

تحریم‌های نفتی

ونزوئلا یکی ازکشور‌های مهم عضو اوپک است که در حالت عادی سه میلیون بشکه در روز نفت صادر میکرد. دور جدید تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا از اواخر آوریل ۲۰۱۹ با تحریم شرکت ملی نفت «پترولئوس دی ونزوئلا» (PDVSA) شروع شد. اگر چه در ابتدا صادرات نفت ونزوئلا از این تحریم‌ها شوک شدیدی دریافت کرد، اما به زودی خود را با شرایط جدید وفق داد. صادرات نفت ونزوئلا تا قبل تحریم‌های ۲۰۱۹ حدود یک میلیون بشکه در روز بود. پس از گذشت شش ماه از این تحریم‌ها دوباره وضعیت نفت ونزوئلا به حالت سابق بازگشت به گونه‌ای که در ماه دسامبر ۲۰۱۹ ونزوئلا دوبرابر ماه قبل نفت بارگیری کرد. از جمله خریداران نفت ونزوئلا هند، چین، کوبا و روسیه هستند.

شرکت «روس‌نفت تریدینگ» که از زیرمجموعه‌های شرکت «روس‌نفت» است در معاملات مالی سال گذشته ۲۵ میلیون تن مبادله نموده است. این شرکت حدود ۵ درصد از تولید جهانی نفت روس‌نفت را انجام میدهد. ازبین خریداران نفت ونزوئلا روسیه با ۶۲ درصدکه حدود ۵۵۰ هزار بشکه نفت است بالاترین جایگاه را به خود اختصاص داده که عمدتا توسط شرکت نفتی یاد شده انجام شده است.

اهداف آمریکا

آمریکا با افزایش تولید نفت خام و سرمایه گذاری گسترده روی نفت شیل به دنبال در انحصار گرفتن بازار انرژی دنیاست تا هم اقتصاد خود را تقویت کند و هم از انرژی به عنوان اهرمی برای از میدان خارج کردن رقبای خود و تحت فشار قرار دادن اقتصاد‌های نوظهور نظیر چین استفاده کند. درعین حال ونزوئلا با داشتن ۱۹ درصد ذخایر نفت جهان که حدود ۲۹۷ میلیارد بشکه است، بالاترین سهم در دخایر نفتی جهان را در اختیار خود قرار داده است.

از سوی دیگر هوگو چاوز و پس از او «مادورو» در سیاست‌های نفتی خود روی خوشی به شرکت‌های آمریکایی نشان نداند و بسیاری از آن‌ها از ساختار نفتی ونزوئلا خارج شدند؛ بنابراین کاخ سفید به دنبال خارج نمودن ونزوئلا از تاثیر گذاری بر بازار انرژی جهان است. با این حال متحدین ونزوئلا نظیر روسیه و کوبا به دلیل آنکه خود نیز از قبل تحریم شده بودند، الزامی برای تبعیت از تحریم‌های آمریکا نمی‌دیدند.

تحریم‌های جدید آمریکا در اثری معکوس باعث سود شرکت‌های روسی شده بود. روزنامه واشنگتن پست در گزارشی در فوریه ۲۰۲۰، سود روسیه از قرارداد‌های مخفیانه بین مسکو و کاراکاس برای انتقال و فروش نفت را ۱۲۰ میلیون دلار برآورد؛ بنابراین کاخ سفید برای صفر نمودن درآمد‌های نفتی ونروئلا و از بین بردن سود شرکت‌های نفتی روسیه، تحریم‌های روز سه شنبه را اجرا نمود. حساسیت کاخ سفید از آنجا بیشتر شد که سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه در سفر اخیرخود درماه فوریه با تاکید بر اینکه کاراکاس و مسکو متحدین راهبردی هستند گفت: «کاراکاس و مسکو در حال اتخاذ تدابیری برای تضمین ادامه همکاری‌های تجاری-اقتصادی، در شرایط اعمال تحریم‌ها و ادامه اعمال فشار‌های ایالات متحده بر ونزوئلا هستند.»

از سوی دیگر هند نیز که ۳۶ درصد از صادرات نفتی ونزوئلا را به خود اختصاص داده در ماه اکتبر به از سرگیری واردات نفت ونزوئلا خبر داد. دو شرکت نفتی هندی «نایارا انرژی» و «ریلاینس» در واردات نفت ونزوئلا نقش دارند. شرکت «ریلاینس» اعلام کرد در ازای واردات نفت ازونزئلا محصولات دیگری نظیر سوخت دیزل به این کشور صادر میکند. رغبت دوباره برخی شرکت‌های نفتی برای خرید نفت ونزوئلا، کاخ سفید را به تکاپو برای ایجاد مانع جدی در برابر درآمد‌های نفتی کاراکاس انداخته است، زیرا ۹۶ درصد اقتصاد ونزوئلا وابسته به نفت است.

اثرات تحریم جدید

اگرچه برخی افراد نظیر مدیر شرکت «راپیدان انرژی» پیش بینی صفر شدن صادرات نفت ونزوئلا پس از تحریم‌های چند روز پیش را میکنند، اما با توجه به نقش ونزوئلا در صنعت نفت جهان، چنین اقدامی تقریبا غیر ممکن است. دبیر کل اوپک نیز در نشست ماه دسامبر به این جایگاه ونزوئلا اشاره نمود و گفت: «نفت ونزوئلا برای توسعه جهانی امری مهم است.» از سوی دیگر برخی شرکت‌های آمریکایی نظیر شرکت نسبت به تحریم‌های نفتی ونزوئلا معترض هستند. «چورون» در پروژه پتروبوسکان با شرکت ملی نفت ونزوئلا شراکت داشته و ۳۹ درصد سهام آنرا دراختیار دارد. کاخ سفید ناچار شد از آبان به مدت به مدت سه ماه این شرکت را از تحریم‌ها معاف کند.

چین که به خوبی میداند هدف بلند مدت آمریکا از تحریم نفتی ونزوئلا فشار اقتصادی بر پکن است، همچنان به خرید نفت از ونزوئلا ادامه میدهد به گونه‌ای که در ماه اکتبر ۲۹۲ هزار بشکه رسید. روسیه نیز هیچ نشانه‌ای برای تبعیت از تحریم‌های نفتی آمریکا نشان نداده است. وزارت خارجه روسیه در اعتراض به تحریم شرکت «روس‌نفت تریدینگ» در بیانیه‌ای اعلام کرد: «آمریکا به دنبال سلطه بر جهان بوده و روسیه اقدامات محدودکننده یکجانبه این کشور برای به زانو درآوردن تمام جهانیان را اصلا نمی‌پذیرد.» این وزارت خانه در ادامه تاکید نمود این اقدامات تاثیری بر روابط تجاری دو کشور ندارد و اعلام نمود: «اینگونه اقدامات علیه روسیه نشانگر عدم تحمل شرکت‌های آمریکایی به رقابت عادلانه است. سیاست مخرب آمریکا تجارت آزاد و جهانی به‌طور روزافزون خدشه‌دار می‌کند.»

از سوی دیگر شرکت ملی نفت ونزوئلا در واکنش به تحریم آمریکا اعلام کرد: «حمایت لازم را برای تداوم عملیات و بازرگانی روس نفت در ونزوئلا ادامه خواهیم داد.» با توجه به سوابق واکنش‌های صنعت نفت ونزوئلا، تحریم‌های آمریکا اگرچه باعث کاهش صادرات نفت ونزوئلا شده، اما همچنان باعث میشود بخش ثابتی از این صادرات به حوزه تبادلات غیررسمی انتقال پیدا کندکه در آینده باعث خواهد شد محاسبات نفتی کاخ سفید برای انحصار بازار انرژی جهان غیردقیق باشد و نتواند به اهداف وخود دست پیدا کند.